Zonnewijzers
De zon heeft alles te maken met het weer. Maar je kan er natuurlijk ook mooi de tijd mee aflezen. Dat is nog best een ingewikkelde klus, want deze 'klokken'' lees je niet één, twee, drie, af.
Wil je zelf een zonnewijzer neerzetten dan moet je goed letten op hoe je hem neerzet (ten opzichte van de zon natuurlijk). en hou er rekening mee dat de zonnetijd vaak niet hetzelfde is als onze gemiddelde Nederlandse tijd. In het oosten van het land is de zon qua tijd al een aardig aantal minuten voor op die in West-Nederland. Hier twee fraaie zonnewijzers bij de Sterrenwacht Schrieversheide in Heerlen. Hoe ze werken? Lees de verklarende tekst onderaan deze pagina, of ga naar de speciale tekst-foto's.
LUC VINCKEN ZONNEWIJZER 1 (bovenste foto)
I t/m XII Schrieversheide ware zonnetijd
De Schrieversheide Ware Zonnetijd is gebaseerd op de eeuwenoude tijdrekening, die samenhangt met de opkomst en ondergang van de zon. Middag (noen) is het, wanneer de zon precies in het zuiden staat. Het middaguur volgens de Ware Zonnetijd is dus precies het midden tussen zonsopkomst en zonsondergang: de dag (de periode dat de zon boven de
horizon is) is half voorbij.
1 t/m 12 Klokkentijd zomertijd
Deze tijd komt overeen met de tijd die uw horloge in de zomer aangeeft (in de wintertijd één uur er van af tellen). In de zomer kennen wij in Nederland de zomertijd en we zetten de klok een uur vooruit. Deze zonnewijzer is hiervoor gecorrigeerd.
U kunt zien dat de Klokkentijd verschilt van de Ware Zonnetijd: om precies te zijn zit er 1 uur en 36 minuten verschil tussen. Als de zon dus precies in het zuiden staat, dan is het volgens de natuur middag (XXII uur), terwijl wij op ons horloge (en op de Klokkentijd-zonnewijzer) 13.36 uur aflezen.
Deze zonnewijzer is speciaal voor Schrieversheide ontwikkeld door J. Kragten van de Zonnewijzerkring (Eindhoven). De zonnewijzer is berekend voor de coördinaten Noorderbreedte 50,9° en Oosterlengte 5,983°.
LUC VINCKEN ZONNEWIJZER 2 (onderste foto)
I t/m 9 Klokkentijd wintertijd
De Klokkentijd Wintertijd komt overeen met de tijd die uw horloge aangeeft. In de zomerperiode hanteren we de zomertijd en dan moeten we hier één uur bij optellen.
XII Middaguur
De aanduiding XII geeft het middaguur aan volgens de ware zonnetijd (uitleg zie andere zonnewijzer)
Seizoenen / Maanden
Door de schaduw van het bolletje op de wijzer kunt u de maand (en het seizoen) aflezen. De wijzer, waar het bolletje op bevestigd is, wijst in de richting van de poolster. Dat is ook het gavel met de wijzer van de zonnewijzer op de zuidmuur van het observatorium.
(Onze moderne klokken en tijdseinen verdelen het jaar in precies gelijke minuten en dagen. In
werkelijkheid loopt de aarde niet steeds met dezelfde snelheid om de zon en de lengte van een etmaal is daarom soms langer en soms korter dan 24 uren. In de natuur verloopt de tijd onregelmatig. We hebben het jaarlijkse gemiddelde uitgerekend en dat laten we onze klokken aanwijzen. Een zonnewijzer die naar het echte hemelse gebeuren kijkt, is ten opzichte van onze klokken soms vóór en soms achter. We noemen dit tijdvereffening.)
Deze zonnewijzer werd speciaal voor Schrieversheide ontwikkeld door J. Kragten van de Zonnewijzerkring (Eindhoven). De zonnewijzer is berekend voor de coördinaten Noorderbreedte 50,9° en Oosterlengte 5,983°.
© Auteur: Stefan Jak
6-01-2002